Bài viết được viết bởi Bác sĩ CKII Bùi Hồng Thanh: Chuyên gia tư vấn sức khỏe Nutricare và tham vấn chuyên môn bởi PGS.TS Phạm Văn Hoan.
Thói quen ăn uống không khoa học gây nguy cơ khởi phát bệnh tiểu đường và có ảnh hưởng đến tiến triển của bệnh. Việc thay đổi các thói quen ăn uống bệnh tiểu đường giúp giảm nguy cơ mắc bệnh kiểm soát bệnh hiệu quả.
1. Thói quen ăn nhiều đồ ăn nhanh
Nguyên nhân gây tiểu đường: Đồ ăn nhanh như gà rán, khoai tây chiên, pizza, hamburger,… thường chứa nhiều dầu mỡ, nhiều năng lượng và nhiều ngọt. Đây là nguyên nhân làm tăng nồng độ acid béo và triglyceride trong máu. Acid béo và triglycerid có thể gây ra tình trạng ức chế hoạt động của insulin. Vì vậy, lượng đường huyết trong máu tăng cao và gây ra bệnh lý đái tháo đường.
Để thay đổi thói quen này cần:
- Giảm và từ bỏ đồ ăn nhanh trong chế độ ăn hàng ngày.
- Thay thế đồ ăn nhanh, thực phẩm chứa các chất béo không tốt thành chất béo lành mạnh như: Quả bơ, dầu ô liu, bơ hạt, trứng, cá, hạt chia… Chế độ ăn có nhiều chất béo tốt (MUFA) và hạn chế chất béo bão hòa (đồ ăn nhanh) giúp hỗ trợ giảm nồng độ cholesterol LDL, giảm triglyceride trong máu. Nhờ đó giúp cải thiện sức khỏe tim mạch hiệu quả.
Người già bị tiểu đường nên ăn gì?
2. Ăn ít rau xanh và hoa quả
Nguyên nhân gây tiểu đường: Thông thường, những người thích ăn ngọt, ăn mặn lại không thích ăn rau xanh và hoa quả – thực phẩm cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất phong phú, đa dạng cho cơ thể. Rau xanh và trái cây không chỉ giúp tăng cường chức năng hệ tiêu hóa mà còn có tác dụng làm chậm quá trình hấp thụ đường vào máu. Vì vậy, hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
Một số biện pháp giúp thay đổi thói quan này:
- Mỗi ngày nên bổ sung tối thiểu 300g rau xanh và 100 – 200g hoa quả: Tăng cường sử dụng các loại rau củ, trái cây có chỉ số GI thấp như: Xoài (51), chuối (52), cà rốt (49), đậu hà lan (48), táo (38), mơ (30), bưởi (25), cà chua (10), nấm (10), súp lơ xanh (10),…
- Hạn chế sử dụng trái một số loại trái cây có chỉ số GI cao như dưa hấu (72), dứa (66), dưa vàng (65),…
- Ăn rau trước bữa ăn: Theo Mackenzie Burgess, chuyên gia dinh dưỡng tại Mỹ đã đưa ra lời khuyên rằng: “Ăn rau ngay khi bắt đầu bữa ăn là một thói quen ăn uống dễ thực hiện nhưng đem lại hiệu quả cao trong hỗ trợ kiểm soát lượng đường huyết. Nghiên cứu đã ghi nhận kết quả rằng, người ăn rau trước bữa ăn sẽ có nồng độ đường máu thấp hơn so với những người ăn rau sau”.
3. Ăn quá nhiều đồ ngọt
Nguyên nhân gây tiểu đường: Các loại bánh ngọt, kẹo, đồ ngọt thường có chỉ số GI khá cao là nguyên nhân chính gây ra tình trạng tiểu đường. Ngoài ra, một số loại đường không tốt cho sức khỏe cùng hàm lượng acid béo và cholesterol khá cao trong đồ ăn ngọt. Đây cũng là một trong số những nguyên nhân làm tăng nguy cơ bị tiểu đường, béo phì, cùng nhiều bệnh lý nguy hiểm khác cho người sử dụng.
Để thay đổi thói quen này cần:
- Hạn chế ăn đồ ngọt hàng ngày, với lượng đường được cung cấp tương đương sao cho đảm bảo nhỏ hơn 30g/ ngày.
- Lựa chọn đồ ăn vặt có chỉ số GI thấp như: Bánh gạo lứt (56), bánh mì tròn (59), hạt óc chó, bánh hạnh nhân,…
4. Ăn quá nhiều carbohydrate đơn giản
Nguyên nhân gây tiểu đường: Carbohydrate bao gồm đường, tinh bột và cả chất xơ có trong các thực phẩm như trái cây, rau xanh, ngũ cốc… Tuy nhiên, một số thực phẩm như bánh mì trắng, mì ống, cơm, ngũ cốc ăn sáng… có hàm lượng đường và tinh bột khá cao, đã được chứng minh có liên quan đến việc làm tăng nhanh chóng lượng đường trong máu. Đây là nguyên nhân làm tăng nguy cơ bị bệnh lý tiểu đường trên đa số bệnh nhân.
Để thay đổi thói quen này cần:
- Lựa chọn thức ăn nguyên hạt như gạo lứt, lúa mì nguyên cám, yến mạch nguyên hạt,… Đây là nguồn carbohydrate giàu chất xơ giúp cơ thể bạn phân hủy thành năng lượng nhiều hơn, giải phóng đường vào máu chậm hơn.
- Giảm thiểu lượng carbohydrate có hàm lượng đường cao như cơm trắng, bánh mì trắng,… Với bệnh nhân tiền tiểu đường hoặc có yếu tố nguy cơ cao nên thực hiện chế độ ăn kiêng carb vừa phải với lượng carbohydrate là 100 – 150 gram carbohydrate/ ngày.
Có thể bạn quan tâm:
- Chế độ ăn cho người bệnh tiểu đường loại 2 giúp kiểm soát đường máu hiệu quả, an toàn
- Xây dựng khẩu phần ăn cho bệnh nhân tiểu đường
5. Sử dụng đồ uống có cồn và có ga
Nguyên nhân gây tiểu đường: Sử dụng lượng lớn đồ uống có cồn như rượu, bia hay nước ngọt là nguyên nhân khiến cơ thể tích tụ lượng lớn chất béo. Chất béo tích tụ quá nhiều sẽ là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm cho cơ thể như gan nhiễm mỡ, mỡ nhiễm máu,… thậm chí là tiểu đường.
Với bệnh nhân đã bị bệnh tiểu đường, uống bia, rượu mỗi ngày sẽ làm mất khả năng kiểm soát lượng đường trong máu của cơ thể, làm bệnh diễn biến ngày càng nghiêm trọng hơn.
Để thay đổi thói quen này cần:
- Không uống rượu bia nếu bạn đã bị tiểu đường.
- Hạn chế uống đồ uống có cồn, có ga hàng ngày. Chỉ nên sử dụng khoảng 150ml rượu vang hoặc 40ml rượu mạnh (Vodka, cognac,…) mỗi ngày
- Thay thế rượu bia bằng các loại đồ uống tốt cho bệnh nhân tiểu đường như nước lọc, các loại sữa không đường, nước ép rau củ, hoa quả (không đường),…
6. Bỏ bữa sáng
Nguyên nhân gây tiểu đường: Bữa sáng thường bị bỏ qua, tuy nhiên thực tế đây lại là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày.
- Bỏ bữa sáng có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin nhiều hơn. Bỏ ăn bữa sáng cũng có liên quan đến việc tăng lượng đường máu sau bữa trưa và bữa tối.
- Nghiên cứu được thực hiện tại Trung tâm Tiểu đường của Đức ở Düsseldorfcho đã cho kết quả rằng, bỏ bữa sáng dù chỉ 1 ngày/tuần cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 lên 6%. Không chỉ vậy, việc bỏ bữa sáng có thể dẫn đến hạ đường huyết hoặc khiến lượng đường trong máu quá thấp.
Để thay đổi thói quen này cần:
- Ăn sáng đúng giờ với đầy đủ nhóm chất dinh dưỡng giúp cơ thể luôn khỏe mạnh và có thể giảm thiểu nguy cơ bị tiểu đường.
- Sử dụng một số thực phẩm phù hợp cho bữa sáng của bệnh nhân tiểu đường như: Bột yến mạch qua đêm, Bơ hạt và trái cây, Bánh sandwich trứng, Khoai lang và xúc xích gà băm, Bột yến mạch mặn…
7. Ăn uống thất thường
Nguyên nhân gây tiểu đường: Thói quen ăn uống thất thường là tình trạng ăn không có giờ ăn cố định, bữa có bữa không, ngày thì không ăn bữa nào, ngày thì ăn 2 bữa, thậm chí có ngày ăn 5 – 6 bữa… Thói quen ăn uống thất thường nếu diễn ra trong thời gian dài có thể khiến cơ thể bị rối loạn tiêu hóa, rối loạn trao đổi chất. Đây là nguyên nhân gây ra trạng thái thiếu ổn định của insulin và dẫn đến bệnh tiểu đường.
Để thay đổi thói quen này cần:
- Xây dựng lịch trình ăn uống phù hợp, giúp duy trì đường huyết ổn định và không bị tăng đột ngột.
- Xây dựng các bữa ăn nhẹ: Đối với những người mắc bệnh tiểu đường, ăn nhẹ là một cách để giúp giữ lượng đường trong máu ổn định, nhưng bạn phải lưu ý đến lượng calo nạp vào từ một bữa ăn nhẹ (khoảng từ 150 calo đổ xuống)
- Gợi ý về một số món ăn nhẹ phù hợp cho bệnh nhân tiểu đường: sữa chua không đường, ngũ cốc cho bệnh nhân tiểu đường,…
Bên cạnh việc thực hiện thói quen ăn uống bệnh tiểu đường lành mạnh cần xây dựng một chế độ dinh dưỡng và vận động hợp lý để đem lại hiệu quả điều trị tốt nhất bên cạnh việc dùng thuốc. Nếu bạn còn bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ với chúng tôi thông qua hotline 18006011 hoặc truy cập vào fanpage Nutricare – Bí quyết sống khỏe để nhận được sự tư vấn sớm nhất!
Bài viết chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.